Czy i kiedy warto zostać VAT-owcem?

22.01.2018 (Aktualizacja: 07.10.2024)

Każdy, kto podejmuje decyzję o prowadzeniu własnej działalności gospodarczej, staje przed istotnym dylematem: zostać podatnikiem VAT, czy też skorzystać ze zwolnienia z podatku? Wybór należy gruntownie przemyśleć, ponieważ niesie on za sobą rozmaite konsekwencje dla przedsiębiorcy.

Dla kogo VAT?

Zgodnie z polskimi przepisami prawa, co do zasady, przedsiębiorcy mogą sami zdecydować, czy chcą zostać płatnikami VAT. Od tej reguły są jednak pewne wyjątki. Zwolnienie z podatku VAT przysługuje wyłącznie firmom, których przychody za rok ubiegły nie przekroczyły 200 tys. zł. Jeżeli zatem limit ten został przekroczony, przedsiębiorca jest zobowiązany dokonywać rozliczeń VAT.

Przepisy określają także szereg innych przypadków, w których bycie podatnikiem VAT jest obligatoryjne. Dotyczy to transakcji w zakresie:

  • towarów takich jak sztućce, monety, wyroby jubilerskie (i inne wymienione w załączniku nr 12 do Ustawy o VAT);
  • towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, według przepisów o podatku akcyzowym (z wyjątkiem energii elektrycznej, wyrobów tytoniowych, samochodów osobowych – innych niż wymienione w lit. e, na podstawie przepisów o podatku dochodowym zaliczanych przez podatnika do środków trwałych podlegających amortyzacji);
  • budynków, budowli lub ich części, w przypadkach, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt. 10 lit. a i b;
  • terenów budowlanych;
  • nowych środków transportu;
  • świadczenia usług (jubilerskich, prawniczych, w zakresie doradztwa, z wyjątkiem doradztwa rolniczego związanego z uprawą i hodowlą roślin oraz chowem, hodowlą zwierząt, a także związanego ze sporządzaniem planu zagospodarowania i modernizacji gospodarstwa rolnego).

Czynnymi podatnikami VAT muszą być ponadto przedsiębiorcy, którzy prowadzą działalność gospodarczą z siedzibą poza terytorium kraju.

Art. 43 Ustawy o VAT wskazuje również sytuacje obowiązkowego zwolnienia z podatku VAT (m.in. usługi transportu sanitarnego, profesja psychologa, opieka medyczna).

By formalnie stać się podatnikiem VAT, należy zarejestrować się we właściwym Urzędzie Skarbowym za pomocą formularza VAT-R.

VAT-R

 

Obawy przedsiębiorców

Wiele osób rozpoczynających prowadzenie własnego biznesu ma mylne pojęcie na temat podatku VAT, niewynikające z rzetelnej wiedzy, lecz podyktowane często powielanymi stereotypowymi opiniami. W efekcie świeżo upieczeni przedsiębiorcy boją się, że stając się VAT-owcami, jednocześnie nakładają na siebie kolejne zobowiązanie finansowe, narażają się na skomplikowaną biurokrację, a także przestają być konkurencyjni. Tymczasem realia wyglądają zgoła inaczej.

VAT nie jest podatkiem dodatkowym

VAT to podatek od towarów i usług odprowadzany przez przedsiębiorcę do Urzędu Skarbowego. Formalnie więc przedsiębiorca jest płatnikiem VAT-u, jednak realny ciężar podatku ponoszą konsumenci korzystający z tych towarów i usług. Przedsiębiorca jest w tej sytuacji wyłącznie pośrednikiem w procesie podatkowym. Nie ponosi zatem żadnych dodatkowych kosztów. Wręcz przeciwnie, będąc podatnikiem VAT, część kosztów związanych z zakupem produktów i usług może sobie odliczyć od podatku. Taka możliwość istnieje, gdy w okresie rozliczeniowym dokonuje zakupów obciążonych podatkiem VAT, otrzymując na nie faktury, pod warunkiem, że zakupy są bezpośrednio związane z prowadzoną działalnością gospodarczą.

VAT jest przeznaczony nie tylko dla przedsiębiorców ponoszących duże koszty

Naturalną rzeczą jest, że odliczenia podatku VAT są wprost proporcjonalne do kosztów ponoszonych przez firmę. Przedsiębiorstwo ponoszące wysokie koszty będzie mogło odliczyć więcej niż firma, która czyni mniejsze nakłady. Niemniej jednak każde tego typu odliczenie jest zyskiem po stronie przedsiębiorcy.

Minimum formalności

Bycie podatnikiem VAT wbrew pozorom nie jest aż tak bardzo uciążliwe pod kątem biurokracji. Prowadzenie rejestru VAT i złożenie kilku dodatkowych deklaracji w dobie Internetu jest stosunkowo proste. Istnieje szereg programów obsługujących księgowość dla firm. Poza tym mamy możliwość składania e-deklaracji, a biura rachunkowe proponują szeroki zakres usług w celu odciążenia w procedurach podatkowych, zarówno osób fizycznych, jak i przedsiębiorców.

Pisanie na komputerze

 

Konkurencyjność cen

Czasem właściciele firm obawiają się, że wprowadzenie podatku VAT zmniejszy ich konkurencyjność na rynku. Założenie to jest nieprawdziwe. Jeżeli bowiem dokonujemy transakcji z innymi podatnikami VAT, operacje te są bardziej opłacalne dla obu stron, co sprawia, że nasza firma jest bardziej konkurencyjna od tych, które VAT-u nie odprowadzają. Dzieje się tak, ponieważ przedsiębiorstwo nabywające towary i usługi poniesie wyłącznie koszty związane z ich faktycznymi cenami, natomiast VAT i tak w przyszłości będzie sobie mogło odliczyć. Gdyby ta sama firma dokonała podobnej transakcji z nie-VAT-owcem, poniosłaby wyższe koszty.

Transakcje z podmiotami niebędącymi VAT-owcami

Osoby prowadzące działalność gospodarczą, które nie chcą zdecydować się na bycie podatnikiem VAT, często powołują się na fakt, że ich kontrahenci nimi nie są, wobec czego VAT zwiększy ceny dla kontrahentów. To prawda, lecz trzeba zwrócić też uwagę na inny aspekt. Jeśli nie jesteśmy VAT-owcami, nie możemy odliczyć niektórych kwot od podatku, zatem nasze koszty prowadzenia działalności także są wyższe. W konsekwencji, by się utrzymać i funkcjonować na rynku na poziomie, który gwarantowałby odliczenia podatkowe, musimy podnieść ceny naszych towarów i usług. W praktyce oznacza to, iż klienci i tak byliby narażeni na większe wydatki. To zależność, z której nie każdy zdaje sobie sprawę.

Kiedy warto wybrać zwolnienie z podatku VAT

Jeżeli w grę nie wchodzą obostrzenia ustawowe i mamy możliwość wyboru, warto zrezygnować z podatku, gdy prowadzimy małą firmę rozliczaną w sposób uproszczony (ryczałt).

sowa poleca portal

Jak ilustrują powyższe dywagacje, w większości przypadków przedsiębiorcy opłaca się zostać podatnikiem VAT. Oczywiście potrzeby każdej firmy powinny być analizowane indywidualnie. W razie wątpliwości warto zastanowić się nad następującymi kryteriami: jaki rodzaj klientów będziemy obsługiwać, jakiej wysokości wydatki inwestycyjne planujemy ponieść, jak rozliczamy działalność, etc. Zapoznanie się ze szczegółowymi i rzetelnymi informacjami dotyczącymi VAT-u pozwoli nam podjąć decyzję i ułatwi sprawne działanie naszej firmy na optymalnym poziomie.

 

Michał Bąk

Elivo / Marketing i biznes

Dominik Bożek

Autor kilkudziesięciu artykułów o tematyce biznesowej w branżowych mediach. Od lat realizuje misję edukowania przedsiębiorców ws. skutecznego korzystania z faktoringu poprzez tworzenie i dystrybuowanie treści. Absolwent Politechniki Warszawskiej, gdzie uzyskał tytuł magistra Administracji ze specjalizacją Finanse i Bankowość. Redaktor naczelny biznesowego serwisu portal.faktura.pl.

in

Jeżeli ten artykuł był pomocny, pomyśl jak pomocny jest nasz program